‘HMELTHA’ chu…
…‘hmuh’ an hahdam. A
dik ngawt mai! Hmeltha vak lo, chhe bil bawlawk ve tak bulah thut ngawt ai
chuan, hmaifang dik zaih mai Siamtu’n uluk taka a siam bik emaw tih tur bula
thut leh anmahni va kawm te chu a tu a te pawhin kan chak vek ang chu.
Mithiamte chuan,”mi an hmelthat ber lai chu an duhzawng leh ngainat zawng tak,
mitmeng de sara thu an sawi lai hi a ni e” an ti a. Ni e, hlim hmel pu tak leh
an tui hle a ni tih hriat tak maia thu an han sawi siam siam hi chuan a
dawngsawngtu tan pawh hmuh a hahdamin, anmahni hmuh hmelthat viau pawh an awl
reng a ni.
Hmaitlang dik em em
mai, a englaipawh invuah dik sawisel bo ni mai awm ka hmu a, mahse min en
zawnga a mitmeng thip tak ka hmuh khan hmeltha ka ti rei lo. Hmel bumroh tak
mahse min biak paha mitmeng de sar ka hmu leh a, chu erawh ka theihnghilh thei
lo, ka ngaihtuah zui veng veng mai.
A hmel a tha naa, a
rilru a tha lo an tih ang te hi, ‘hmeltha’ tia koh atan an uiawm lek lek fo.
Hmeltha chu a hmutu leh a tehtu a zir an ti teh fo a, tha kan tih zawng leh
rilrem zawng erawh a dang thei viau awm e. Chutih rualin ‘hmeltha’ mi
nawlpuiina kan tih ang chi chu an awm thei ang.
Vawikhat chu nula hmaitlang invuah dik em em mai, pian kimtlang
leh phei chheh mawi lutuk tak, a va’n piang fuh tehreng em! tih paha melh nawn
ngai chi ka hmu a, ka bula rawn thut paha tawngkam mi chaldelh leh hawihawm lo
taka min han biak zawh meuh kha chuan, kha ka lo ngaihtuahna ‘hmeltha’ tia ka
lo awhrukna zawng zawngte kha nawhreh thuai thuai ka nap nial.
Tlangval inkhaithli
zeih zawih, pa tak, a ti sa puar tang khawpa inha nalh, nula hovina an lo
thlir let zui vawng vawng ka hmu leh a. A inthuamna leh a khawsakna, nu leh pa
thawhchhuah hmanga tal lian satliah thin mai mai a ni tih ka hriat leh chuan, a
‘hmeltha’ tia koh kha ka thinlungin min pawmpui lo leh a.
A nih chuan engtak chu
nge hmeltha nia ka hriat a, ka pawmpui le? tiin ka thinlung chu ka zawt ta hial
a.
Mitin te hian mi hmuh a
lanmawi a, lanthat a ‘hmeltha’ tia min
koh hi kan duh vek a, nimahsela pianpui hmaitlang dik leh ruangam mawi tak kan
nei ve vek thei si lo, kan landan aia mawi si ‘surgery’ tih ngai miahlo a, lan
hmelthat leh zual dan tlem a zawng kan sawi dawn a ni.
1. Inrintawkna:
Mahni inrintawk hi a har ngawt mai, chutih rualin inringtawkte tak chu an han
kal mai mai te pawh hi hmuhnawm tham a tling. Chutiang a mahni inringtawk tak
ni tur erawh kan thiltihna kawng engkima inbuatsaihna tha tak piah lama, tui
chilh khawpa hun sen erawh a ngai ngei ang. Mi dang hip nana hmanraw pawimawh
tak a ni kan ti thei ang chu.
2. Seih(smile):
Hlim hmel put reng a harsa mai thei, mahse zingkara mi i va ‘seih’ zeuh khan mi
nileng hun hman tinuamtu i ni reng thei asin, tunge hria? Hehe. Mihlim thei
tak, a englam zawnga thil thlir thinte bula hun
hman tluk a awm awm lo e, an bula awm a hahdamthlak baka, rilru hahna
pawh an ti kiang sawt thin. Lungawilo hmel pu reng ai chuan hlim hmel pu reng
theite chu hmuh hmelthat an awl bik em em mai.
3. Kamtam
suh.
He thil hi a pawimawh ngawt mai, thenkhat chu kan buailohna turah kan buai
chiam phaha, tul lohvah hun kan khawhral nasa thin. Thudik hre fumfe lo a, an
sawi ve mai mai rin thin hian buailohna tur tam takah buaiin, kan rilru chang
ni lo, hmel thlengin a tichhe tel thin.
4. Thawhchhuah
neih.
Thalaiah a bikin mahni thiltih leh tuina pawh hre miah lova, thiante thlekna
leh tuina lama thle ve mai mai kan tam a, a pawi hle. Mahni inchawm zo thei tur
khawpa kan tuina, thiamna leh theihna chher hriam hi a pawimawh ber kan ti thei
ang chu. Mahni inchawmzo ngat leh intodelh thei chu an iaiawm lo em em mai a
ni.
5. Mahni
invawn uluk. A huam zau ang reng hle. Kan inthuamna
a hmun leh a hun a zira uchuak miah si lo, mawi si, hmuh nuam si a inbelthiam
pawh a kawk thei ang. Lannalha, langtha tur chuan taksa hriselna ei leh in mai
baka, invawn thianghlim leh insawizawi te pawh a tul hle a ni.
6. Hawihhawm
leh mi biangbiak thiam. Hmaih phal rual loh, pawimawh em
em, tunlai khawvelah phei chuan hmasawnna rahbi pakhatah a ngaih theih ang. Mi
biangbiak thiam takte chu sumdawnnaah leh hnathawhnaah pawh an kaisang chak bik
nge nge tih hi. Ngaithlatua tan thiamte hian inremlohna turah pawh inrem a awl
thin. A harsa deuh mai thei, mahse i inzirbelh thei.
Sawibelh tur leh kim lo
lai a awm teuh ngei ang. Chutih rualin a chunga kan sawi takte ringawt pawh khi
kan zawm thei a nih ngat chuan kan landan, a hma ai ngawt chuan ‘belhchian dawl’
chu sawiloh, ‘hmeltha’ tiin tuemaw te tal chuan an thinlungah a ruk talin min
pawm tawh ngei ka ring tlat a ni.