'HMELTHA' chu

‘HMELTHA’ chu…

…‘hmuh’ an hahdam. A dik ngawt mai! Hmeltha vak lo, chhe bil bawlawk ve tak bulah thut ngawt ai chuan, hmaifang dik zaih mai Siamtu’n uluk taka a siam bik emaw tih tur bula thut leh anmahni va kawm te chu a tu a te pawhin kan chak vek ang chu. Mithiamte chuan,”mi an hmelthat ber lai chu an duhzawng leh ngainat zawng tak, mitmeng de sara thu an sawi lai hi a ni e” an ti a. Ni e, hlim hmel pu tak leh an tui hle a ni tih hriat tak maia thu an han sawi siam siam hi chuan a dawngsawngtu tan pawh hmuh a hahdamin, anmahni hmuh hmelthat viau pawh an awl reng a ni.

Hmaitlang dik em em mai, a englaipawh invuah dik sawisel bo ni mai awm ka hmu a, mahse min en zawnga a mitmeng thip tak ka hmuh khan hmeltha ka ti rei lo. Hmel bumroh tak mahse min biak paha mitmeng de sar ka hmu leh a, chu erawh ka theihnghilh thei lo, ka ngaihtuah zui veng veng mai.

A hmel a tha naa, a rilru a tha lo an tih ang te hi, ‘hmeltha’ tia koh atan an uiawm lek lek fo. Hmeltha chu a hmutu leh a tehtu a zir an ti teh fo a, tha kan tih zawng leh rilrem zawng erawh a dang thei viau awm e. Chutih rualin ‘hmeltha’ mi nawlpuiina kan tih ang chi chu an awm thei ang.

Vawikhat chu nula  hmaitlang invuah dik em em mai, pian kimtlang leh phei chheh mawi lutuk tak, a va’n piang fuh tehreng em! tih paha melh nawn ngai chi ka hmu a, ka bula rawn thut paha tawngkam mi chaldelh leh hawihawm lo taka min han biak zawh meuh kha chuan, kha ka lo ngaihtuahna ‘hmeltha’ tia ka lo awhrukna zawng zawngte kha nawhreh thuai thuai ka nap nial.

Tlangval inkhaithli zeih zawih, pa tak, a ti sa puar tang khawpa inha nalh, nula hovina an lo thlir let zui vawng vawng ka hmu leh a. A inthuamna leh a khawsakna, nu leh pa thawhchhuah hmanga tal lian satliah thin mai mai a ni tih ka hriat leh chuan, a ‘hmeltha’ tia koh kha ka thinlungin min pawmpui lo leh a.

A nih chuan engtak chu nge hmeltha nia ka hriat a, ka pawmpui le? tiin ka thinlung chu ka zawt ta hial a.

Mitin te hian mi hmuh a lanmawi a, lanthat a  ‘hmeltha’ tia min koh hi kan duh vek a, nimahsela pianpui hmaitlang dik leh ruangam mawi tak kan nei ve vek thei si lo, kan landan aia mawi si ‘surgery’ tih ngai miahlo a, lan hmelthat leh zual dan tlem a zawng kan sawi dawn a ni.

1.    Inrintawkna: Mahni inrintawk hi a har ngawt mai, chutih rualin inringtawkte tak chu an han kal mai mai te pawh hi hmuhnawm tham a tling. Chutiang a mahni inringtawk tak ni tur erawh kan thiltihna kawng engkima inbuatsaihna tha tak piah lama, tui chilh khawpa hun sen erawh a ngai ngei ang. Mi dang hip nana hmanraw pawimawh tak a ni kan ti thei ang chu.

2.    Seih(smile): Hlim hmel put reng a harsa mai thei, mahse zingkara mi i va ‘seih’ zeuh khan mi nileng hun hman tinuamtu i ni reng thei asin, tunge hria? Hehe. Mihlim thei tak, a englam zawnga thil thlir thinte bula hun  hman tluk a awm awm lo e, an bula awm a hahdamthlak baka, rilru hahna pawh an ti kiang sawt thin. Lungawilo hmel pu reng ai chuan hlim hmel pu reng theite chu hmuh hmelthat an awl bik em em mai.

3.   Kamtam suh. He thil hi a pawimawh ngawt mai, thenkhat chu kan buailohna turah kan buai chiam phaha, tul lohvah hun kan khawhral nasa thin. Thudik hre fumfe lo a, an sawi ve mai mai rin thin hian buailohna tur tam takah buaiin, kan rilru chang ni lo, hmel thlengin a tichhe tel thin.

4.   Thawhchhuah neih. Thalaiah a bikin mahni thiltih leh tuina pawh hre miah lova, thiante thlekna leh tuina lama thle ve mai mai kan tam a, a pawi hle. Mahni inchawm zo thei tur khawpa kan tuina, thiamna leh theihna chher hriam hi a pawimawh ber kan ti thei ang chu. Mahni inchawmzo ngat leh intodelh thei chu an iaiawm lo em em mai a ni.

5.    Mahni invawn uluk. A huam zau ang reng hle. Kan inthuamna a hmun leh a hun a zira uchuak miah si lo, mawi si, hmuh nuam si a inbelthiam pawh a kawk thei ang. Lannalha, langtha tur chuan taksa hriselna ei leh in mai baka, invawn thianghlim leh insawizawi te pawh a tul hle a ni.

6.  Hawihhawm leh mi biangbiak thiam. Hmaih phal rual loh, pawimawh em em, tunlai khawvelah phei chuan hmasawnna rahbi pakhatah a ngaih theih ang. Mi biangbiak thiam takte chu sumdawnnaah leh hnathawhnaah pawh an kaisang chak bik nge nge tih hi. Ngaithlatua tan thiamte hian inremlohna turah pawh inrem a awl thin. A harsa deuh mai thei, mahse i inzirbelh thei.

Sawibelh tur leh kim lo lai a awm teuh ngei ang. Chutih rualin a chunga kan sawi takte ringawt pawh khi kan zawm thei a nih ngat chuan kan landan, a hma ai ngawt chuan ‘belhchian dawl’ chu sawiloh, ‘hmeltha’ tiin tuemaw te tal chuan an thinlungah a ruk talin min pawm tawh ngei ka ring tlat a ni.